เป็นข่าวใหญ่ไม่เบาเมื่อซุปตาร์โซปราโนชาวรัสเซีย Anna Netrebko ประกาศจะคืนเวทีที่สหรัฐอเมริกาในเดือนกุมภาพันธ์ปีหน้ากับคณะ Palm Beach Opera ในรัฐ Florida! แต่ระดับดีว่าโอเปร่าที่ไปมาทั่วโลก ทำไมถึงตีฆ้องร้องป่าวเป็นเรื่องใหญ่?
.
เมื่อสิ้นเดือนที่ผ่านมาหนังสือพิมพ์ New York Times รายงานว่า Netrebko ออกแถลงการณ์ว่า "ฉันรู้สึกเป็นเกียรติที่จะได้ร้องใน Gala ประจำปีของ Palm Beach Opera" และ "ตื่นเต้นที่จะได้ใช้เวลาในชุมชนสุดวิเศษนี้" ส่วน James Barbato ผู้อำนวยการ Palm Beach Opera กล่าวถึงโซปราโนตัวมัมว่าเธอเป็น "มากกว่าศิลปินที่เยี่ยมยอด มีทั้งแรงดึงดูดและเสียงทรงพลังที่เพราะบาดใจ” เขาย้ำว่า "ไม่ควรพลาดการกลับมาสหรัฐฯของเธอครั้งนี้ ที่รอคอยกันมานาน"...มองเผินๆ ก็ดูเป็นการตอบรับคำเชิญ และโปรโมทให้คนมาชมคอนเสิร์ตตามวิสัยปกติ แต่ “ชุมชนสุดวิเศษ” และ “การกลับมาสหรัฐฯ” แฝงดราม่าไว้หมื่นล้านคำ!
.
ต้องเท้าความก่อนว่า Netrebko เป็นถึงอดีตตัวชูโรงที่แทบไม่เคยขาดสักซีซันที่ The Metropolitan Opera หรือ "The Met" แห่งนครนิวยอร์ก ดีกรีโรงโอเปร่าเบอร์หนึ่งของภูมิภาค! The Met เคยโอบกอดเธอไว้เป็น "ลูกรัก" เกือบสองทศวรรษก่อนจะ "ตัดหาง" เปลี่ยนเธอเป็น "ลูกชัง" อย่างทางการในปี 2022 แน่นอนว่าส่งผลให้สถาบันโอเปร่าต่างๆ ในอเมริกา "แบน" เธอถ้วนหน้า! มาดูกันว่าอะไรที่ทำให้ The Met และ Netrebko ขาดสะบั้นกันเบอร์นั้นจนทุกวันนี้
.
การแสดง Gala สุดอลังการของ The Met เฉลิมฉลองวันขึ้นปีใหม่สิ้นปี 2019 นับเป็นวาระสุดท้ายของ Netrebko ในสหรัฐอเมริกา...แน่นอนว่าพิษโควิด-19 ทำทุกโรงหยุดชะงักในเวลาต่อมา แต่พิษร้ายที่ทำลายความสัมพันธ์ของโรงและดีว่ารัสเซียผู้นี้คือสงครามรัสเซีย-ยูเครนนั่นเอง!
.
สื่อ AP News รายงานเมื่อปี 2022 ว่า Peter Gelb ผู้จัดการทั่วไปของ The Met เรียกร้องให้ Netrebko "ตัดขาด" จากประธานาธิบดี Vladimir Putin ไม่สำเร็จ แม้ทาง The Met ได้พยายามโน้มน้าว Netrebko อย่างต่อเนื่องแล้วก็ตาม ส่งผลให้ในปีเดียวกันนั้น Gelb ได้ออกแถลงการณ์ว่า "นับเป็นการสูญเสียทางศิลปะที่ยิ่งใหญ่ของ The Met และวงการโอเปร่า" และ "Anna เป็นหนึ่งในนักร้องที่เยี่ยมยอดที่สุดในประวัติศาสตร์ของ The Met แต่ Putin เข่นฆ่าเหยื่อผู้บริสุทธิ์ในยูเครน ไม่มีทางไปต่ออีก" นับว่า The Met “ตัดขาด” กับ Netrebko แต่นั้นมา
.
ต่อมาในปี 2023 สำนักข่าว BBC รายงานว่า Netrebko ทำการฟ้อง The Met และตัว Gelb เป็นเงิน 360,000 ดอลลาร์สหรัฐ! โดยฟ้องกับศาลชั้นต้นสหรัฐฯ ใน Manhattan หลังเธอถูก The Met ยกเลิกสัญญาในช่วงที่รัสเซียเข้ายึดยูเครน ข้อมูลจาก BBC ยังเผยอีกว่า Netrebko เคยสนับสนุนประธานาธิบดี Putin และในปี 2014 เธอได้บริจาคเงินให้โรงละครในเมือง Donetsk ทางตะวันออกของยูเครนที่อยู่ภายใต้การควบคุมของกลุ่มกบฏที่สนับสนุนรัสเซีย พร้อมถ่ายรูปชูธงของกลุ่มกบฏด้วย โดย Netrebko เคยกล่าวถึงการบริจาคนั้นว่าเป็น "ก้าวหนึ่งที่จะสนับสนุนศิลปะในที่ที่ศิลปะจำเป็นต้องมีตอนนี้" กระนั้น เธอได้ "ประณาม" การเข้ารุกรานยูเครนหลังจาก The Met กดดันเธอ แต่ไม่ได้ “ประกาศตัดขาด” กับ Putin ตามที่ The Met เรียกร้อง
.
ในคำฟ้อง Netrebko ได้อ้างถึงการหมิ่นประมาท การละเมิดสัญญาจ้าง และข้อตกลงอื่นๆ รวมถึงความเสียหายที่เธอไม่ได้ทำการแสดง และค่าเสียหายจากการฝึกซ้อม Netrebko อ้างว่า The Met ทำให้เธอตกในสภาวะ "ซึมเศร้า อับอาย ขายหน้า เครียดและกังวล ก่อให้เกิดความเจ็บปวดและทรมานทางจิตใจ" แต่ The Met ได้ตอบโต้ผ่านแถลงการณ์ว่า "การฟ้องของ Netrebko ไม่มีมูลใดๆ"
.
Netrebko แม้จนถึงบัดนี้จะยังไม่ได้กลับไปเหยียบเวทีใดในสหรัฐฯ แต่ยังคงเดินสายแสดงทั่วโลกไม่หยุดหย่อนโดยเฉพาะในยุโรป แม้จะมีเสียงวิพากษ์ไม่พอใจเมื่อเธอไปปรากฏตัวบ้าง บ้างถึงขั้นต้องยกเลิกการแสดง ดังเช่นปีที่แล้วคอนเสิร์ตของเธอที่กรุงไทเปถูกยกเลิกนาทีสุดท้าย โดยผู้จัดอ้างว่าเพราะ “ความกังวลจากสาธารณชน” ซึ่งเกี่ยวกับจุดยืนที่กำกวมของเธอต่อ Putin ขณะเดียวกัน เสียงกู่ก้องยินดีของแฟนๆ ที่นิยมชมชอบศิลปะในตัวเธอก็มีมากไม่แพ้เสียงติเตียนทัศนคติของเธอ
.
เราคงเห็นภาพแล้วว่าการที่ Netrebko จะไปเยือนอเมริกาอีกครั้งใน “ชุมชนสุดวิเศษ” ที่ต้อนรับเธอ ไม่ใช่เรื่องเล็กๆ แน่นอน เพราะการเมืองเรื่องโอเปร่าเชื่อมโยงคุณค่าของศิลปินเข้ากับความรู้สึกนึกคิดทางการเมืองไว้ด้วยกันไม่มากก็น้อย การตัดสินใจของ Palm Beach Opera ที่จะพาเธอคืนเวทีอเมริกาอีกครั้งจึงเป็นที่พูดถึงในวงกว้าง New York Times รายงานว่า ผู้นำองค์กรศิลปะหลายแห่งตำหนิ Palm Beach Opera ที่เลือก Netrebko มาแสดง….ไม่แปลกที่เรื่องต้องถึงหูคู่กรณีหลักอย่าง Gelb แห่ง The Met ผู้ให้สัมภาษณ์ว่า Palm Beach Opera "ตัดสินใจได้ไม่เหมาะสม" เขารู้สึกว่า Netrebko "ไม่จริงใจในการถอนตัวออกห่างจากสงครามรัสเซีย"
.
ส่วน “สงครามโอเปร่า” ระหว่าง Netrebko และ Gelb ไม่จบเร็วๆ นี้แน่ เพราะนอกจากดีว่ารัสเซียจะฟ้องศาลชั้นต้นไปแล้ว ปีที่แล้วเธอยังยื่นคำร้องผ่านสหภาพที่เป็นตัวแทนนักร้องโอเปร่าอย่าง American Guild of Musical Artists ด้วย ผลคือ อนุญาโตตุลาการประจำข้อพิพาทนี้สั่งให้ The Met จ่าย Netrebko มากกว่า 200,000 ดอลลาร์! เพื่อชดเชยการแสดง 13 ชุดที่ถูกยกเลิกไป ขณะที่คดีในศาลยังคุกรุ่นต่อไป Miguel Esteban ผู้จัดการของ Netrebko ได้รวบรวม "ข้อเท็จจริง" 28 หน้ากระดาษ เพื่อโต้สิ่งที่ Gelb กล่าวหาดีว่าถึงเรื่องทางการเมืองต่างๆ
.
ด้าน Gelb ให้สัมภาษณ์ New York Times ถึงโอกาสที่ Netrebko จะกลับมาเยือน The Met ว่า "เธอจะมาร้องใน recital ที่ The Met พรุ่งนี้เลยยังได้ ถ้าเพื่อการกุศลให้ยูเครน" ฝั่ง Netrebko ก็ตอบกลับผ่านผู้จัดการที่ส่งอีเมลหา New York Times ว่า "Anna Netrebko ยินดีที่จะพิจารณาคำเชิญให้กลับไปแสดงที่ Metropolitan Opera ในอนาคต - หลังจากผู้จัดการทั่วไปคนปัจจุบันออกไปแล้ว"
.
เดือดกันขนาดนี้ Netrebko และ Gelb คงไม่เผาผีกันแล้ว! ยิ่งเรื่องฉาวห้อมล้อมทั้งสองไม่ขาดสาย Netrebko เมื่อสองเดือนที่แล้วเพิ่งประกาศกับสามีที่ร่วมแสดงกับเธอเรื่อยมาว่าจะ "แยกทางกัน" ระบุว่าเป็น ”เหตุผลส่วนตัว” แม้จะยัง "เป็นเพื่อนที่วิเศษต่อกัน" ส่วนโรง The Met ของคู่อริอย่าง Gelb ก็ถูกประโคมข่าวลบเมื่อต้นเดือนนี้เอง สื่อ Operawire รายงานว่า เทเนอร์ไฟแรง Jonathan Tetelman ที่มาเดบิวต์ ณ The Met ครั้งแรกในบทพระเอกถึงสองบทในซีซันนี้กล่าวว่า "รู้สึกไม่สู้ดีกับอนาคตของ The Met" และเสริมว่า "ผมคิดว่าทางโรงต้องการผมเพราะผมเป็นชื่อที่กำลังมา ผมร้องได้ และบางทีพวกเขาอาจขายตั๋วได้บ้าง ผมรู้สึกแบบนี้ รู้สึกเหมือนเป็นอุปกรณ์ประกอบฉากชิ้นหนึ่ง" นอกจากนี้ จากรายงานของ Operawire ทาง The Met โซเซด้านการเงินภายใต้การจัดการของ Gelb ในซีซันที่แล้ว Gelb ถอนเงินถึง 40 ล้านดอลลาร์จากเงินบริจาคเพื่อไปโปะงบฉุกเฉินของโรงแทน!
.
หวังว่าเวลาคงช่วยให้แฟนๆ ของทางโรงและตัวดีว่าตัดสินค่านิยมและการกระทำของทั้งสองฝ่ายได้เอง เพราะสุดท้าย “งานศิลปะ” ที่แสดงออกสู่สาธารณชนของทั้งสองฝ่ายก็บอกอะไรเราได้เสมอ ส่วน Palm Beach Opera จะถูกแรงกดดันให้ยกเลิกเหมือนที่เกิดมาแล้วที่ไต้หวันหรือไม่ คงต้องจับตาดูกัน เช่นเดียวกับคดีร้อนแรงระหว่าง Gelb และ Netrebko ที่ดูท่าเหมือนเพิ่งเริ่มโหมโรงเท่านั้น จุดจบยังอีกยาวไกลเพราะต่างฝ่ายต่างสู้ยิบตา!
.
.
เรื่อง : ธาริน ปริญญาคณิต
.
Comments