รู้จัก Recreational Fear จุดกึ่งกลางระหว่าง ‘ความกลัว’ และ ‘ความสนุก’ ที่ทำให้ ‘คอหนังสยองขวัญ’ ยืดหยุ่นทางอารมณ์

หากเปิดตำราเรียนจิตวิทยาแล้วมองหาคำว่า ‘ความกลัว’ เราจะพบว่ามันถูกจัดอยู่ในกลุ่มอารมณ์เชิงลบ กล่าวคือเป็นอารมณ์ไม่พึงประสงค์ นักจิตวิทยาหลายคนมองความกลัวเป็นอารมณ์ที่ ‘ท็อกซิก’ ที่สุดด้วยซ้ำ และคนส่วนใหญ่ก็พยายามจัดการชีวิตเพื่อไม่ให้ต้องเผชิญกับวิตกกังวล ความตื่นตระหนัก ความขยะแขยง และความกลัว 

.

แต่มีคนอยู่กลุ่มหนึ่ง (แถมยังเป็นกลุ่มใหญ่ซะด้วย) ที่ชื่นชอบและแสวงหาอารมณ์เช่นนี้ หากใครมีคนรู้จักที่ …

✔️ ซื้อตั๋วหนังสยองขวัญดูเดือนละหลายๆ เรื่อง 

✔️ ยอมต่อแถวยาวเหยียดเพื่อรอขึ้นรถไฟเหาะเข้าบ้านผีสิง

✔️ สนใจกีฬาหรือกิจกรรมผาดโผน กระตุ้นอะดรีนาลิน

✔️ เที่ยวเมืองไหนก็ชอบแวะสถานที่มีตำนานหลอนๆ

✔️ หลับไม่ลง ถ้าไม่ได้เปิดพอดแคสต์หลอนๆ หรือแนว True Crime กล่อมนอน

.

นั่นแหละพวกเขา! และไม่เลย นี่ไม่ใช่สัญญาณของภาวะไซโคพาธที่ทำให้มนุษย์เหล่านี้ไม่รู้จักกลัวแต่อย่างใด เนื่องจากความกลัวที่เกิดขึ้นจากกิจกรรมทั้งหมดนี้ นับเป็น ‘ความกลัวเพื่อความบันเทิง’ (recreational fear) ซึ่งจำลองขึ้นในพื้นที่ปลอดภัย แตกต่างจากความกลัวที่เกิดขึ้นในสถานการณ์ร้ายแรงจริงๆ ในชีวิต 

.

เมื่อปี 2017 นักวิจัยสาขาจิตวิทยาผู้เชี่ยวชาญด้านพฤติกรรมการเล่นและการเสพสื่อ Marc Malmdorf Andersen ได้ทำการวิจัยขนานใหญ่ โดยการถ่ายวิดีโอของผู้เข้าร่วมวิจัยขณะเข้าบ้านผีสิงเอาไว้ พร้อมกับติดเครื่องวัดและบันทึกชีพจรเอาไว้ด้วย เขาค้นพบ sweet spot หรือจุดกึ่งกลางแสนพอดีบนเส้นความสัมพันธ์ระหว่าง ‘ความกลัว’ กับ ‘ความสนุก’ ซึ่งแตกต่างกันไปในผู้เข้าร่วมแต่ละคน 

.

ยิ่งคนไหนมี sweet spot อยู่ในจุดที่อาศัยความกลัวมากเท่าไร พวกเขาก็จะชื่นชอบเรื่องน่ากลัวๆ มากขึ้นเท่านั้น นี่แหละคือสาเหตุที่เพื่อนบางคนปฏิเสธหน้าแหยๆ เวลาเราชวนดูหนังผีเรื่องโปรด ในขณะที่เพื่อนอีกคนดูด้วยกันจนจบแล้วยิ้มเยาะ ก่อนออกปากล้อว่าหนังที่เราบอกน่ากลัวหนักหนานั้น อยู่ในระดับที่กระจอกมากสำหรับเขา 

.

ที่น่าสนใจคือ recreational fear ไม่ได้มีดีแค่ที่ความตื่นเต้นเร้าใจ แต่ยังช่วยฝึกสมองและร่างกายให้จัดการกับอารมณ์หวาดกลัวในชีวิตจริงได้ดีขึ้น Coltan Scrivner นักวิทยาศาสตร์พฤติกรรมผู้เชี่ยวชาญด้าน Morbid Curiosity (ความสงสัยใคร่รู้ในสิ่งสยองและความตาย) ได้ทำการวิจัยชิ้นหนึ่งขึ้นในช่วงโควิด-19 ระบาด แล้วพบว่า คนที่ชื่นชอบกิจกรรมบริหารความกลัวเพื่อความบันเทิงนั้นมีความยืดหยุ่นทางจิตใจ (resilience) สูงกว่า

.

รถไฟเหาะ หนังแนวเลือดสาด และพอดแคสต์หลอนๆ จึงเปรียบได้ ‘วัคซีนความกลัว’ ฉีดเข้าสู่ร่างกายในระดับที่ปลอดภัยเพื่อสร้างภูมิคุ้มกันทางอารมณ์แบบเดียวกันนี้ที่อาจเกิดขึ้นในชีวิตต่อไปนั่นเอง

.

ปัจจุบันผู้ปกครองลูกเล็กส่วนใหญ่ในไทยอาจยังรู้สึกต่อต้านรุนแรง เมื่อเห็นว่าสื่อสำหรับเด็กบางชิ้นมีธีมที่น่ากลัวหรือชวนเครียด แต่ในเดนมาร์ก ครูปฐมวัยในศูนย์เด็กเล็กมักคิดกิจกรรมเล่นแกล้งหลอก (prank) ขึ้นหรืออ่านนิทานที่มีองค์ประกอบความหลอนนิดๆ ให้เด็กฟัง เพื่อฝึกให้พวกเขารู้จักจัดการอารมณ์

.

นอกจากนี้ Scrivner ยังค้นพบอีกว่า คนที่สงสัยใคร่รู้ในสิ่งสยองและความตายมักแบ่งปันคุณลักษณะบางอย่างร่วมกัน เช่น

.

⭐ นิสัยหัวขบถ ไม่ยอมจำนนต่อบรรทัดฐานทางสังคมง่ายๆ

โดยพื้นฐาน เรื่องราวเกี่ยวกับความรุนแรง ความตาย หรือร่างกายที่ถูกละเมิด มักถูกสังคมที่อนุรักษ์นิยมสูงมองเป็นเรื่องที่ห้ามพูดถึง ห้ามสนใจ ห้ามไปเกี่ยวข้องอยู่แล้ว การที่เรายังคงสนใจเรื่องราวเหล่านี้อยู่แม้จะขัดกับบรรทัดฐานสังคม (social norms) จึงเป็นสัญญาณว่าเราเปิดใจเรียนรู้เกี่ยวกับสิ่งต้องห้าม หรือสิ่งที่ถูกมองว่าแปลกประหลาดได้ โดยไม่ปล่อยให้อคติบังตา

.

⭐ ไม่รังเกียจความตายและแง่มุมของมนุษย์ที่มีความเป็นสัตว์

แท้จริงแล้วมนุษย์นับเป็นสัตว์ชนิดหนึ่งอยู่แล้ว แต่อารยธรรมที่บ่มเพาะมานับหมื่นปีกล่อมเกลาให้เรารู้สึก ‘ขยะแขยง’ เมื่อมีสิ่งใดมาย้ำเตือนว่าเราเป็นสัตว์ เช่น รูป รส กลิ่น เสียง และสัมผัสของเลือด ศพที่ถูกผ่า อวัยวะเน่าเปื่อย หรือซากสัตว์ ส่วนหนึ่งเป็นเพราะนี่คือแง่มุมที่ใกล้ชิดกับความตายที่สุดนั่นเอง 

.

⭐ สงสัยใคร่รู้ทางสังคมอย่างเปิดเผย (Overt Social Curiosity)

พฤติกรรม Social Curiosity สามารถแบ่งได้เป็น 2 ประเภทคือแบบ Covert คือมีแอบฟัง แอบดู แอบติดตามเรื่องราวอยู่บ้างโดยไม่แสดงออก และแบบ Overt คือแสดงความอยากรู้อยากเห็นออกมาอย่างเปิดเผยและจริงจัง คนที่ชอบเรื่องน่ากลัวมักมีความสงสัยใคร่รู้อย่างเปิดเผยในเรื่องจิตใจของอาชญากรและบุคคลอันตราย ไม่ว่าจะเป็นวิธีคิด แรงจูงใจ ลักษณะพฤติกรรม และชีวิต

.

เรื่อง: Bloomsbury Girl

เครดิตภาพ: Dimension Films จากภาพยนตร์ SCREAM 2 (1997)

.

ที่มา

- https://cc.au.dk/fileadmin/dac/Projekter/Recreational_Fear_Lab/2023_AngloFiles_207_RF_MC.pdf? 

- https://www.psychologytoday.com/us/blog/morbid-minds/202110/3-key-traits-of-morbidly-curious-people 

.

#TheShowhopper #MindCraft #Psychology #Horror #Halloween #สยองขวัญ #หนังผี #จิตวิทยา