"Lili Elbe" โอเปร่าที่แต่งให้นักร้องข้ามเพศแสดง แรงบันดาลใจหนัง “The Danish Girl”
- ธาริน ปริญญาคณิต
- 28 มิ.ย. 2567
- ยาว 1 นาที
หลายคนคงเคยรู้จักหนังดังปี 2015 เรื่อง “The Danish Girl” ที่ได้พระเอกหนุ่ม Eddie Redmayne มารับบทจิตรกรหญิงข้ามเพศ Lili Elbe ผู้มีตัวตนจริงในประวัติศาสตร์ แต่ทราบหรือไม่ว่าเมื่อปีที่แล้ว "Lili Elbe" ได้กลับมามีชีวิตชีวาอีกครั้งในรูปแบบโอเปร่า...ลืมเวอร์ชันหนังที่ดัดแปลงจากนวนิยายไปได้เลย! เพราะเวอร์ชันโอเปร่าร่วมสมัยนี้ดัดแปลงจากบันทึกของตัว Lili เอง ประกอบกับบันทึกทางประวัติศาสตร์อื่นๆ ที่สำคัญ ผู้ที่รับบทจิตรกรหญิงข้ามเพศยังเป็นนักร้องโอเปร่าหญิงข้ามเพศ "เสียงบาริโทน" ผู้ฝากฝีมือในโรงโอเปร่าชั้นนำมาแล้วทั่วโลก เธอคนนั้นคือ Lucia Lucas นั่นเอง
.
โอเปร่า "Lili Elbe" ได้คีตกวีเจ้าของรางวัลแกรมมี่ Tobias Picker มาประพันธ์ดนตรี ส่วนบทเขียนโดย Aryeh Lev Stollman แต่ความพิเศษอยู่ที่ตัวบาริโทน Lucia Lucas เจ้าของบท Lili ผู้มีส่วนร่วมในฐานะ dramaturg คอยให้คำปรึกษาในมุมมองของหญิงข้ามเพศ ซึ่งสำคัญอย่างยิ่งสำหรับเรื่องราวของ Lili โอเปร่าเจาะประเด็นชีวิตคู่ของตัว Lili และ Gerda ภรรยาของเธอซึ่งเป็นจิตรกรเช่นกัน ในยุคสมัยที่การผ่าตัดแปลงเพศยังเป็นเรื่องใหม่ในศตวรรษที่ 20
.
คีตกวี Picker เคยร่วมงานกับ Lucas มาก่อนแล้ว สมัยเขาเป็น artistic director ที่ Tulsa Opera สหรัฐอเมริกา เขาเป็นผู้เลือก Lucas ให้รับบทนำในโอเปร่า "Don Giovanni" กับมือ Picker ให้สัมภาษณ์กับหนังสือพิมพ์ The Guardian เมื่อปี 2019 ว่า "Lucia มีเสียงที่ทรงพลังบาดลึก และเปี่ยมด้วยดราม่าเข้มข้น นั่นเป็นสิ่งที่ผมตามหาในบท Don Giovanni" นับเป็นครั้งแรกในประวัติศาสตร์ที่คณะโอเปร่ามืออาชีพในสหรัฐอเมริกามอบ "บทนำ" กับนักร้องข้ามเพศ แม้ในกรณีนั้นเป็นบท "ชายเพลย์บอย" ที่ “หญิงข้ามเพศ” อย่าง Lucas ได้รับ ทั้งนี้ Lucas ให้สัมภาษณ์ในคราวเดียวกันนั้นว่า "ฉันคิดว่าตัวเองสามารถฝึกเสียงร้องใหม่ให้เป็นคอนทรัลโต เมซโซ หรือโซปราโนได้ แต่ต้องใช้เวลาเท่าไหร่ล่ะ แล้วโอกาสที่คนจะจ้างฉันมีเท่าไหร่กัน ในขณะที่ฉันมีงานในบทบาริโทนมาตรฐานไปจนถึงปี 2022 จะไปกวนน้ำให้ขุ่นทำไม" และแล้วในปี 2023 ที่ผ่านมา "บทนำ" ของเธอก็ไม่ใช่ "บทผู้ชาย" ที่เสียงบาริโทนทุ้มหนาอย่างเธอมักได้รับ แต่เป็นบทของ "หญิงข้ามเพศ" ที่แต่งมาให้เธอโดยเฉพาะ
.
Picker ให้สัมภาษณ์กับช่อง OperaVision ว่า จากที่ได้ร่วมงานกับ Lucas ใน “Don Giovanni” คราวนั้น เขาก็เห็นภาพเธอในโอเปร่าแต่งใหม่เกี่ยวกับชีวประวัติ Lili Elbe…และเมื่อ Picker ปักใจชวนเธอมาแสดง Lucas ก็ตอบรับทันควัน! Lucas มองว่าชีวิตเธอมีจุดที่ขนานกับตัว Lili และเสนอเป็นที่ปรึกษาให้กับโอเปร่าเรื่องนี้เอง
.
เธอเห็นความสำคัญว่าควรมีคนข้ามเพศอยู่ในตำแหน่งที่ออกความเห็นได้ในกระบวนการสร้าง เพื่อให้เรื่องไม่มัวแต่โฟกัสแค่ "ความเศร้าโศกและแผลใจ" เธอมองว่าถ้าทีมผู้สร้างขาดคนข้ามเพศอาจส่งผลให้ไม่กล้าใส่ "มุมแย่ๆ" ของตัวละครเท่าไหร่ Lucas ชี้ว่า Lili ไม่ได้เป็นคนที่สมบูรณ์แบบเพราะเป็นมนุษย์เดินดินธรรมดา เธอเชื่อว่าทีมงานได้ร่วมกันหาสมดุลที่เหมาะสมให้กับตัวละครที่ซับซ้อนนี้ได้ดีแล้ว
.
Lucas เล่าใน podcast ของ OperaVision ว่า Stollman ผู้เขียนบทเรื่องนี้ปรึกษาเธอว่าญาติของ Lili จะพูดอะไรแรงๆ กับ Lili ดีเพื่อแสดงว่าพวกเขา "ไม่ยอมรับเธอ” Lucas จึงแชร์ประสบการณ์ตรงกว่าสิบปีก่อนครั้งเธอปรากฏตัวในฐานะผู้หญิงต่อหน้าเพื่อนร่วมงาน คนคนนั้นมองเธอและกล่าวกับเธอว่า "ฉันไม่ชอบอย่างนี้"...ประโยคขวานผ่าซากแทงใจถูกนำมาใส่ในโอเปร่าเรื่องนี้จริงๆ!
.
ในแง่ของดนตรี Picker กล่าวว่าอิทธิพลของเขามาจากดนตรีของชาวยิวเยอรมัน อาทิ Arnold Schoenberg และ Kurt Weil เขาอธิบายว่าตัวเขาเองเป็นเกย์ชาวยิวที่โตมาในอเมริกา เขาป่วยเป็นโรคกล้ามเนื้อกระตุกอันมาจากความผิดปกติของระบบประสาท ทั้งหมดนี้ทำให้ Picker เข้าใจความรู้สึก "โดดเดี่ยว" เป็นอย่างดี ซึ่งบางครั้งนำไปสู่การกันตนเองออกจากสังคมภายนอก ประสบการณ์ส่วนตัวทำให้เขาพอเข้าใจผู้อื่น สิ่งที่คนข้ามเพศต้องประสบ Picker เห็นว่า "Lili Elbe" เป็น "นางเอกโอเปร่าโศกนาฏกรรมที่ยิ่งใหญ่" แถมพิเศษกว่านางเอกในโอเปร่าทั่วไปด้วยซ้ำ!
.
ความพิเศษของโอเปร่า "Lili Elbe" พาให้นักวิจารณ์โหมกระหน่ำคำชื่นชมล้นหลาม แถมชนะรางวัลนานาชาติ Oper! Awards สาขา "Best World Premiere" ไปเมื่อต้นปีนี้หลังมีปฐมทัศน์โลก ณ โรง St. Gallen ประเทศสวิตเซอร์แลนด์ไปเมื่อตุลาคมปี 2023 หลายเสียงลงความเห็นว่าเป็นเรื่องที่ควรค่าแก่การรีสเตจอย่างแน่นอน หวังว่าเราจะได้เห็น "Lili Elbe" ในเร็ววันนี้ หรือแม้แต่นักร้องหญิงข้ามเพศรุ่นใหม่ที่ต่อคิวรอรับบทกันในภายภาคหน้า!
.
ชมคลิปจากโปรดักชัน “Lili Elbe” : https://youtu.be/393_u80Ikbo?si=W1ABMaIUwNwDCOoa
.
เรื่อง : ธาริน ปริญญาคณิต
.
Comments